هرمنوتیک فلسفی پل ریکور و نسبت آن با نظریات ادبی معاصر

ُل ریکور یکی از چالش بر انگیزترین و پرکارترین متفکران قرن بیستم است. او بیش از سی اثر عمده در زمینه هایی متفاوت اعم از اگزیستانسیالیسم، پدیدارشناسی، روانکاوی، سیاست، دین و نظریه زبانی منتشر کرده است. ازطرفی وی به شکل قابل توجهی خوانش مخصوص به خودش از هرمنوتیک فلسفی را توسعه بخشید و از این جهت او را بیشتر بعنوان فیلسوفی در حوزه هرمنوتیک می شناسند.در این رساله مروری بر ویژگی های چشمگیر خط سیر فلسفی ریکور ارائه می شود، مسیری که او با گرفتن سرنخ از متفکران هرمنوتیک آلمان از جمله دیلتای، هایدگر و گادامر سعی در تلفیقی منطقی از دو شقّ عمده ی هرمنوتیک یعنی هرمنوتیک رمانتیک و هرمنوتیک پدیدارشناسانه دارد، تلفیقی که حق هر دو شکل عمده نگاه هرمنوتیکی را ادا نموده و در عین حال ضعف های آنان را نیز پوشش دهد. ریکور در روند فلسفی خویش، به جای اینکه مانند هایدگر مستقیماً به مسأله هستی شناسی بپردازد، با گذار از سطح معناشناسی و تلفیق آن با فلسفه ی تأملی در نهایت هستی شناسی را نیز مورد توجه خویش قرارمی دهد. در حقیقت برای ریکور نیز هستی شناسی مسأله بنیادین بود، اما او مسیری طولانی تر را برای رسیدن به این هدف برگزید. ریکور در سطح معناشناسانه خود را با کثرتی از تأویل های رقیب و غالباً متعارض روبرو ساخت و به هرکدام از آنها به شکل یک امکان در رسیدن به معنا نگریست. این امر باعث ورود او به دیالوگی با علوم مختلف از جمله علوم انسانی و به شکل خاص ادبیات گردید. از طرفی یکی از محورهای همیشگی هرمنوتیک در اشکال مختلف تاریخی اش «متن» و«زبان» بوده است، محوری که می تواند پیوند هرچه عمیق تر هرمنوتیک و نظریات ادبی را توجیه کند. بخش انتهایی این رساله به بررسی مساعدت های هرمنوتیک ریکور در حوزه نظریه ادبی پرداخته و برخورد دو سویه ی او با ساختارگرایان و قرابت او با نظریات مکتب کنستانس را تبیین می نماید. همچنین آراء او در خصوص برخی مفاهیم ادبی از جمله استعاره، روایت، اسطوره و نماد و نسبت این مفاهیم با نگاه خاص ریکور به مسأله هرمنوتیک مورد بررسی قرار می گیرد.